Gemeentefinanciën
De VGG organiseert en ondersteunt het portefeuillehouderoverleg Financiën. Vrijwel alle onderwerpen waar de VGG een rol in speelt hebben een relatie met gemeentefinanciën. In dit overleg spreken de bestuurders onder andere met elkaar over de volgende onderwerpen:
- Herziening van de Financiële verhoudingen
- Financiële positie van gemeenten
- Gemeentefonds en BTW-compensatiefonds
- Gemeentefinanciën in beleidsdossiers
Steeds meer wordt de link gelegd met andere beleidsterreinen, zoals het sociaal domein, waar
gemeenten zich voor grote financiële opgaven gesteld zien.
PHO’s 2021/2022
De VGG maakt zich samen met de VNG sterk voor voldoende financiële middelen voor gemeenten en de vrijheid om deze naar eigen inzicht aan te wenden teneinde de rol als zelfstandige overheid adequaat te kunnen spelen.
Herijking Gemeentefonds.
De afgelopen periode was van voorspelbaarheid gemeentefinanciën weinig sprake, behalve dat door Rijksbeleid de Groninger gemeenten er fors op achteruit zouden gaan, met daarbij vaak nieuwe taken waar geen adequate financiering bij kwam.
Door een sterke samenwerking, samen met de Vereniging Friese Gemeenten (VFG), waarin alle Friese gemeenten in vertegenwoordigd zijn, is in 2021 en 2022 ingezet op een lobby over de herijking gemeentefinanciën. Niet alleen bij het Rijk, maar ook binnen de eigen VNG was het nodig om ons noordelijk geluid daarin luid en duidelijk te laten horen. Dat zullen we blijven doen, wat zoals het er nu naar uitziet (april 2022) zal het Kabinet de herijking gemeentefonds per 1 januari 2023 in gaan voeren. Vanuit de VGG commissie Financiën zullen wij de lobby van Groningen en Fryslân daarin blijven voeden en ook de politiek-bestuurlijke lijnen benutten bij het Rijk en Tweede Kamerleden om onze punten voor het voetlicht te brengen.
Gevolgen Regeerakkoord voor gemeenten.
Vrij snel naar Prinsjesdag organiseert de VGG een pho Financiën, met financieel specialisten van de VNG, om de gevolgen van de Rijksbegroting voor ons als Groninger gemeenten te duiden. De herijking van het gemeentefonds zal naar verwachting doorgang vinden. Wel wil de regering de inkomstenbronnen van de decentrale overheden herzien, gestreefd wordt naar 2025. Gedacht wordt aan nieuwe belastinggebieden, zonder dat dit verder concreet gemaakt wordt. Verantwoordelijk bewindspersonen voor deze operatie zijn Marnix van Rij (staatssecretaris fiscaliteit) en Hanke Bruins Slot (minister van BZK, in haar takenpakket is o.a. opgenomen “financiën medeoverheden”). Laatstgenoemde gaat ook over de herijking.
Financieel zijn de gevolgen van deze plannen voor ons als Groninger gemeenten sterk nadelig. Niet alleen heeft de regering besloten geen gehoor te geven aan de uitspraak van de arbitragecommissie jeugd, er wordt zelfs bezuinigd in latere jaren. De opschalingskorting is geschrapt voor de duur van de kabinetsperiode, maar staat daarna nog in de boeken. Ook wordt er een flinke greep (1,6 miljard) uit het gemeentefonds gedaan ten behoeve van woningbouw (het geld blijft daarmee wel beschikbaar voor gemeenten, maar krijgt een specifieke bestemming).
In bredere zin is er een trend om meer via speciale fondsen te financieren (klimaat, stikstof) die naar verwachting buiten de accres-systematiek blijven én meer te werken via speciale uitkeringen (i.p.v. generieke toevoegingen aan het gemeentefonds).
Sociaal Domein en Gemeentefinanciën.
Het sociaal domein maakt een groot deel uit van de gemeentefinanciën. Ook hier zijn forse tekorten op ontstaan sedert de decentralisatie.
Eens per jaar is er een gecombineerd overleg, waarin sociaal domein portefeuillehouders met financiën portefeuillehouders bespreken wat de lijnen naar de toekomst zijn, te verwachten financiële ontwikkelingen en waar mogelijk in VGG- of ander verband gezamenlijk in opgetrokken kan worden.
Samenwerking Friese en Groninger gemeenten.
De samenwerking tussen de VFG en VGG heeft ertoe geleid dat wij via onze lobby een sterke positie in de landelijke discussie hebben gekregen. Een aangenomen resolutie binnen de VNG over dit onderwerp is hiervoor het bewijs. Maar ook dat de Tweede Kamer aandacht vraagt voor de brieven die wij sturen en actief een reactie vraagt van de minister op de door ons ingebrachte punten. Door de lobby zijn er korte lijnen met landelijke bestuurders en contacten hoog-ambtelijk op ministeries. Het is belangrijk om dit goed te onderhouden gelet op de nog lopende discussies.
Eens in de vier of zes weken overleggen de portefeuillehouders Financiën vanuit Groningen en Friesland gezamenlijk om alle relevante onderwerpen te bespreken.